Het interessante van die ontwikkeling is dat hij naadloos
aansluit bij de ontwikkelingen in het trainersvak. Geworteld in de ambitie om
de maatschappij weerbaarder te maken tegen, voor dictatuur gevoelige ‘hordes’,
groeit de trainersbranche steeds verder in de richting van het bijdragen aan de
individuele maakbaarheid van eigen succes en geluk. Met de laatste periode een
licht kentering richting de vraag wat al die persoonlijke groei uiteindelijk
bijdraagt aan de wereld.
De grondleggers van de Baak waren erbij toen de eerste
aandacht voor en experimenten met groepstraining zich aandienden in de VS, bij
het NTL in Bethel. De geschiedenis van
de Baak (en van AO advies en Bout& Partners) is daarmee ook een beetje de
geschiedenis van het Vak. Die geschiedenis
laat zich het best vertellen aan de hand van een reeks ‘portretten’. Mensen
die, elkaar beïnvloedend en zich tegen elkaar afzettend, een rode lijn vormen
door de decennia heen. Een losjes gekoppeld systeem van wederzijdse
beïnvloeding dat verrassende verbindingen blootlegt tussen de bron en de
dagelijkse praktijk. Verbindingen die we zelf soms vergeten lijken te zijn. Zo
als we het haast niet door hadden dat we met de recente investering in de
BACCC-training (geënt op Tavistock) terugkeerden in de voetsporen van Thale
Bout toen hij in de jaren ’50 als een van de eersten deelnam aan de
groepstraining bij het NTL.
Met Freud als stamvader begint de geschiedenis tegen de
achtergrond van enorme dreiging en geweld in Europa. Met WO 1 vers in het
geheugen en de dreiging van WO 2 in de lucht is het niet onlogisch dat het
gedachtegoed van Freud aansloeg in brede kring. De mensheid moet zichzelf leren
beschermen tegen de duistere poel van onbewuste verlangens en driften. Niet
alleen als individu, maar juist ook als samenleving. WO 2 toonde nog maar weer
eens aan hoe gevaarlijk de ‘massa’ is als het dunne laagje beschaving en
reflectieve beheersing eraf is. In de ambitie van NTL zat opgesloten dat
inzicht in het functioneren van kleine groepen een wezenlijke bijdrage zou
kunnen leveren aan de versteviging van onze broze democratie. Kleine, vitale
cellen zouden de gezonde basis kunnen vormen van organisaties en daarmee van de
hele samenleving. Leiderschap omvatte de dure plicht om sturing en
ondersteuning te bieden aan de mogelijkheid voor de totstandkoming en groei van
dergelijke vitale groepen. Alle inzicht, verkregen via ‘action-learning’ was
daarop gericht. Het NTL en het eraan gelieerde Tavistock in GB stonden daarmee
volledig in de Freudiaanse, psycho-analytische traditie.
Century of the Self laat zien dat (helaas of niet) ook het
bedrijfsleven en de regering van de VS inmiddels onder invloed kwamen van het
Freudiaanse gedachtegoed. Vertegenwoordigd door zijn neef Edward Barnays,
grondlegger van de PR/marketing. De manier waarop inzichten uit de psycho
analyse werden ingezet om ‘de massa’ te manipuleren leidde in de jaren ’60 tot
een heftige tegenreactie vanuit ‘New Left’. Niet langer wenste men als massa
gezien te worden, maar als autonoom individu, met de keuzevrijheid om het leven
in te richten zoals het paste bij de eigen innerlijke beleving en overtuiging.
Een beweging die beinvloed was door Wilhelm Reich, die zich, begonnen als
volgeling, losmaakte van Freud en een
radicaal andere invalshoek koos. De mens is niet ten diepste slecht, maar juist
goed. Niet een donkere poel van driften ligt ten grondslag aan ons handelen,
maar een zuivere, krachtige positieve levensenergie.
‘New Left’ werd op hardhandige wijze de kop in gedrukt, maar
via instituten als Esalen werd het gedachtegoed steeds populairder. Op die
omkering lijkt het grootste deel van de trainingsbranche zich te hebben
ontwikkeld. Onder andere via
ex-volgelingen van Freud als Perls en Assagioli. En zeker ook
voortbouwend op de ‘oer-tegenhanger’ van
Freud: Gustav Jung. De link tussen die
omkering en de huidige trainerspraktijk
is zeer sterk. Tot op de dag van vandaag wordt in een bekende train-de-trainer
opleiding (ITIP) ruimschoots plaats ingeruimd voor het werken met de
‘Reichiaanse karakterstructuren’ en elke dag worden er honderden tests
afgenomen over typologien, voorkeurs-stijlen en ‘persoonlijkheidskenmerken’ die
rechtstreeks teruggrijpen op de Jungeriaanse indeling naar ‘archetypen’.
Er zijn tal van verbanden tussen de psycho-synthese, de
humanistische psychologie, systeemtherapie en praktische trainersmodellen als
‘Waardenmanagement’ en ‘organisatie-opstelling’. En veel van die verbanden en
vertakkingen lopen langs de Baak en haar netwerk. Ook is er vanuit de Baak
gezien een interessante lijn via Lievegoed en het NPI met de antroposofie van
Steiner, voortgekomen uit de theosofie. Een lijn waarin een bijzondere rol is
weggelegd voor Krishnamurti, die weer een belangrijke plek krijgt in het
recente werk van Godfried IJsseling, senior trainer bij de Baak.
De verbindingen zijn nooit eenduidig en rechtlijnig. Maar
het rondcirkelen langs de iconen uit ons vak, langs de ‘founding fathers (and
mothers)’ van ons gedachtegoed geeft meer relief, meer diepte aan het werken
met groepen dat elke dag plaatsvindt in Noordwijk en Driebergen. Het voedt het
besef dat we een traditie te koesteren hebben, omdat we daarmee een unieke kans
hebben om onszelf te onderscheiden in de markt. Maar nog belangrijker is dat
het inspireert om steeds opnieuw het fundament onder ons werk, het mensbeeld
dat erin verborgen ligt en de visie op leren, op ontwikkelen en op leiderschap
die eruit ontstaat te toetsen, te herijken en in dialoog aan te scherpen vanuit
recente inzichten inspiratiebronnen. Alleen zo houden we ons vak levend,
uitlegbaar en kwalitatief op nivo. Geworteld in de geschiedenis en met open vizier naar de toekomst.
Meer weten, volg het avondprogramma Meeting open minds op donderdagavond tijdens Learning Lane.
Bekijk meer workshops op www.learninglane.nl of schrijf je direct in!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten